Het mysterie van krakende gewrichten ontrafeld
Dat bevredigende, soms luidruchtige kraakje wanneer je je vingers strekt of opstaat: bijna iedereen kent het. Het geluid van krakende gewrichten roept nieuwsgierigheid op. Is het schadelijk? Waarom gebeurt het? Er bestaan meerdere theorieën, maar één verklaring wordt het meest geaccepteerd en ondersteund door onderzoek.
De belangrijkste theorie: cavitatie
De meest gangbare verklaring voor het typische 'pop'-geluid is cavitatie. Dit proces speelt zich af binnen de gewrichtskapsels, die gevuld zijn met synoviaal vocht.
Wat is cavitatie precies?
Synoviaal vocht, ons 'gewrichtssmeer', voedt het kraakbeen en zorgt voor soepele beweging. Hierin zijn gassen, zoals zuurstof en stikstof, opgelost. Wanneer een gewricht rekt of beweegt, daalt de druk abrupt binnen het kapsel. Hierdoor treden de opgeloste gassen uit en vormen minuscule belletjes.
Het geluid van imploderende bubbels
Het kenmerkende 'kraak'-geluid ontstaat wanneer deze gasbellen snel weer imploderen, vaak als het gewricht terugkeert naar zijn oorspronkelijke positie of de druk toeneemt. De plotselinge ineenstorting produceert een hoorbare 'pop' of 'kraak'. Na het kraken duurt het even voordat de gassen weer zijn opgelost; je kunt een gekraakt gewricht niet direct opnieuw kraken.
Andere mogelijke oorzaken van gewrichtsgeluiden
Niet elk geluid uit een gewricht is te wijten aan cavitatie. Andere mechanismen kunnen geluiden produceren die vaak anders klinken dan het klassieke 'kraakje'.
Ligamenten en pezen
Soms hoor je een klikkend of schurend geluid wanneer ligamenten (banden die botten verbinden) of pezen (die spieren met botten verbinden) over het bot of over elkaar heen bewegen. Dit is meestal onschuldig.
Artrose en gewrichtsslijtage
Bij artrose, waarbij het kraakbeen verslechtert, kunnen gewrichten een schurend of knarsend geluid produceren door beschadigd kraakbeen. Dit soort geluiden gaat vaak gepaard met pijn, stijfheid of verminderde bewegingsvrijheid, in tegenstelling tot het pijnloze 'kraken' door cavitatie.
Is krakende gewrichten schadelijk?
De mythe dat kraken van knokkels leidt tot artrose, is uitgebreid onderzocht en weerlegd. Er is geen bewijs gevonden dat regelmatig kraken van gewrichten op de lange termijn schadelijk is. Zolang het pijnloos is en er geen zwelling optreedt, is het onschuldig.
Wanneer moet je een arts raadplegen?
Als het krakende geluid gepaard gaat met acute pijn, zwelling, roodheid, warmte of een beperkte beweging, kan dit duiden op een onderliggend probleem, zoals een blessure of ontsteking. Raadpleeg in dergelijke gevallen een arts voor diagnose en behandeling.
